Şerefe karşı suçlar, Türk Ceza Kanunu’nun Kişilere Karşı İşlenen Suçlar kısmında sekizinci bölümdedir. Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesi ile 131. maddesi arasında yer almaktadır. Şerefe karşı suçlar ile kişilerin değeri olan şeref, saygınlık ve onur korunmak istenmiştir. Herkes şeref, onur ve haysiyet sahibidir. Kişinin toplumda sayılması, şerefine saygı duyulma hakkı bulunmaktadır. Şerefe karşı suçlar bölümün iki ayrı suç düzenlenmiş olup birincisi hakaret diğeri ise kişinin hatırasına hakaret suçudur.
Hakaret Suçu (TCK madde 125)
Hakaret suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde düzenlenmiştir. Kişiye karşılık aşağılamak, küçük düşürmek amacıyla kişinin şeref, onur ve saygınlığını rencide etmesi halinde hakaret suçunu işlemiş olacaktır. Hakaret suçu, kişinin huzurunda da işlenebileceği gibi gıyabında da işlenebilmektedir. Kişinin huzurunda hakaret suçunun işlenmesi halinde kişinin yüzüne karşı kişiyi muhatap alarak işleyebilmektedir. Gıyabında hakaret suçunun işlenebilmesi için ise mağdurun yokluğunda (gıyabında) ve en az üç kişiyle ihtilat edilerek işlenmelidir.
Hakaret suçunun ağırlaştırılmış, nitelikli halleri de kanunda belirtilmiştir,
– Kamu görevlisine karşı kamu görevi esnasında hakaret edilmesi,
– Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
– Kişinin mensup bulunduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
– Hakaret suçunun alenen işlenmesi halinde verilecek ceza basit hakaret suçundan daha ağır verilecektir.
Basit hakaret suçunun cezası üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır. Ancak hakaret suçunun nitelikli halinin işlenmesi halinde (kamu görevinin kamu görevinden; dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından; kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden dolayı hakaret suçu) cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz. Hakaretin alenen işlenmesi halinde ise ceza, altıda bir oranında artırılacaktır.
Hakaret suçunda görevli olan mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Hakarete ilişkin dava, suçun işlendiği yerde asliye ceza mahkemesinde görülecektir.
Yüze Tükürmek Suç Mu?
Yüze tükürmenin hakaret olup olmadığı suç teşkil edip etmediği merak edilen konulardan birisidir. Yüze tükürmenin hakaret suçu olup olmadığı tartışma konusu olmuştur. Ancak Yargıtay kararlarında, yüze tükürme sövme niteliği taşıdığından bahisle hakaret suçu olarak tanımlanmıştır. Tükürme fiili, kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide eden olumsuz bir davranış hakaret olarak görülmüştür. Yüze tükürmek, hakaret suçunu oluşturmaktadır.
Küfür ve Hakaretin Cezası Nedir?
Küfür etmek ve hakaret suçunun işlenmesi halinde, sanık, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezası alacaktır. Basit hakaret suçunda ceza olarak seçimlik ceza öngörülmüştür. Bu nedenle kişinin hakaret suçunu işlemesi halinde hapis cezası verilmesi halinde hapis cezası, adli para cezasına çevrilmeyecektir. Ancak adli para cezasının verilmesi halinde, adli para cezası ödenmez ise adli para cezası, hapis cezasına çevrilecektir.
Hakaret Suçunun Sesli, Yazılı veya Görüntülü Bir İletiyle İşlenmesi (TCK madde 125/2)
Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinin ikinci fıkrasında hakaret suçunun sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle işlenmesi esas alınmıştır. Suçun bu şekilde işlenmesi halinde birinci fıkrada düzenlenen cezaya hükmedileceği belirtilmiştir. Hakarete uğrayan mağduru muhatap alarak mektup, telgraf, telefon, bilgisayar ve benzeri araç ile yapılan hakaretin cezalandırılacağı da düzenlenmiştir. Huzurda ya da gıyapta yapılan hakaretin cezası ile kişiye sesli, yazılı veya görüntülü bir iletiyle suç işlenmesi ile cezalandırma aynı öngörülmüştür.
Hakaret Suçu ile İlgili Yargıtay Kararları
Beddua etmek ya da hakarete yakın tartışma esnasında söylenen bazı sözler Yargıtay kararlarında hakaret suçu olarak kabul edilmemiştir. Yargıtay kararlarında, kişinin başkasına ettiği beddua, ”Allah belanı versin, Allah seni bildiği gibi yapsın, İki gözün çıksın” gibi sözler sarf eden kişi hakaret etmiş sayılmamaktadır.
Diğer bir husus da kişinin onur, şeref ve saygınlığını rencide edecek boyutta olmayan kelimeler Yargıtay kararlarında hakaret olarak kabul edilmemiştir. Söz konusu kelimeler, kaba ve nezaket dışı olan kelimeler olarak nitelendirilmiştir.
Kişinin Hatırasına Hakaret Suçu (TCK madde 130)
Kişinin hatırasına hakaret suçu kanunun işlenmesi adına iki eylem açıklanmıştır.
– Bir kimsenin ölümünden sonra hatırasına hakaret eden ve en az üç kişiyle ihtilat edilmesi halinde kişinin hatırasına hakaret suçu işlenmiş olacaktır. Bu eylem ile işlenen kişinin hatırasına hakaret suçunun cezası, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası veya adli para cezasıdır. Hapis cezası verilmesi halinde adli para cezasın hükmedilmeyecektir. Ancak alenen işlenmesi halinde ceza, altıda bir oranında artırılacaktır.
– Ölen kimsenin kısmen veya tamamen ceset veya kemiklerinin alınması veya kemikler hakkında tahkir edici fiillerde bulunulması halinde kişinin hatırasına hakaret suçu işlenmiş olacaktır. Bu eylemin failinin cezası üç aydan iki yıla kadar hapis cezası olarak öngörülmüştür.
Kişinin hatırasına hakaret suçunda görevli mahkeme asliye ceza mahkemesidir. Dava, suçun işlendiği yerde asliye ceza mahkemesinde görülecektir.
Kişinin hatırasına hakaret suçu şikayete tabi suçlar arasındadır. Şikayet, fiilin ve failin öğrenilmesinden itibaren 6 aydır, bu süre içerisinde şikayet edilmez ise şikayet hakkı sona erecektir. Şikayetten vazgeçilmesi halinde ceza davası düşecektir. Kişinin hatırasına hakaret suçu, uzlaşmaya tabi suçtur. Tarafların yargılama aşamasında uzlaşması ya da uzlaşma bürosunda tarafların uzlaşma sağlaması halinde dosya sona erecektir.
Kişinin hatırasına hakaret suçunda, zamanaşım süresi 8 yıldır.
Kişinin Hatırasına Hakaret Suçunda Soruşturma ve Kovuşturma Koşulu (TCK madde 131)
Kişinin hatırasına hakaret suçunda soruşturma ve kovuşturma koşulu olarak şikayet tabi tutulmuştur. Şikayet süresi içerisinde şikayet hakkı kullanılmaz ise soruşturma savcılık tarafından resen başlatılmayacaktır. Ancak kamu görevlisine karşı görevinden dolayı kişinin hatırasına hakaret suçunun işlenmesi halinde savcılık resen soruşturma başlatacaktır. Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı işlenen hariç olmak üzere hakaret suçunun soruşturulması ve kovuşturulması mağdurun şikayetine tabi tutulmuştur.
Kişinin hatırasına hakaret suçu, ölmüş olan kişinin hatırasına karşı işlenmesi halinde, ölen kişinin ikinci dereceye kadar üstsoy ve altsoyu, eş veya kardeşleri tarafından şikayette bulunabileceği belirtilmiştir.
