Hürriyete karşı suçlar, Türk Ceza Kanunu’nda ayrı bir suç olarak kategoride düzenlenmiştir. Kanunda kişinin davranış özgürlüğü, düşüncesi ve davranışlarına dair müdahale olmaksızın özgürce hareket etmesi, hür iradede bulunması koruma altına alınmıştır. Hürriyete karşı suçlar, Türk Ceza Kanunu’nun “Kişilere Karşı İşlenene Suçlar” bölümünün yedinci bölümünde düzenlenmiştir.
Hürriyete karşı suçlar, kanunun 106. maddesi ile 124. maddesi arasında yer almaktadır. Hürriyete karşı suçlar;
Tehdit Suçu ve Cezası
Kişinin gelecekte haksız bir zarar ya da kötülüğe uğrayacağından bahisle kişiye bildirimde bulunulmasıdır. Tehdit suçu, kişinin canına ya da malvarlığına yönelik korkutma amacıyla yapılacaktır. Tehdit suçunun basit halinde, hapis cezası, 6 aydan 2 yıla kadardır. Ancak tehdit suçu, malvarlığına yönelik ise kişi altı aya kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılacaktır. Tehdit suçunun basit hali şikâyete tabidir, nitelikli hali ise şikayete bağlı olmayıp soruşturması resen devam edecektir.
Şantaj Suçu ve Cezası
Bir kimseyi yükümlü olduğu bir şeyi yapmaya ya da yapmamaya zorlanmasıdır. Kişinin serbest hareket etme özgürlüğünü engelleyen şantaj suçunda, mağdura bir şeyi yapmaya zorlamaktadır, mağduru haksız çıkar sağlanmasıdır. Şantaj suçunu işleyen kimse hakkında, 1 yıldan 5 yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası öngörülmüştür. Şantaj suçu, şikâyete bağlı bir suç değildir, mağdurun şikayetçi olmadığını bildirmesi ya da şikayetini geri çekmesi halinde yargılama aşamasına bir etkisi olmayacaktır.
Cebir Suçu ve Cezası
Cebir, fiziki baskıdır. Kişinin fiziki olarak mağdur üzerinde belli bir davranışta bulunması için zorlanması halinde cebir suçu işlenmiş olacaktır. Cebir suçu, aynı zamanda kasten yaralama suçunun nitelikli halidir. Örneğin; karısının kapıdan çıkarken kolunu bükerek bir daha annesine gitmeyeceği konusunda zorlayan fail cebir suçunu işlemiş olacaktır. Cebir suçunda, kişinin özgür ve hür iradesiyle davranma özgürlüğü elinden alınmaktadır. Cebir ile tehdit suçları birbiri ile benzerdir; ancak karıştırılmaktadır. Cebir suçunda, fiziki güç bulunurken tehdit suçunda manevi olarak bir baskı bulunmaktadır. Cebir suçu işleyen kimse hakkında kasten yaralama suçundan dolayı verilecek olan ceza üçte birinden yarısına kadar arttırılacaktır. Cebir suçu, şikâyete tabi bir suç değildir.
Kişiyi Hürriyetinden Yoksun Kılma (Hürriyeti Tahdit) Suçu ve Cezası
Kişinin bir yere gitmek ya da bir yerde kalmak olan tercihinden ya da özgürlüğünden mahrum edilmesidir. Kişinin bir yerden bir yere gitmesini ya da bir yerde kalmasını önleyen davranış, kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçudur. Örneğin; kavga esnasında koca, kadının gitmesini önlemek amacıyla dış kapıyı kilitlemesi halinde kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunu işleyecektir. Kişiyi hürriyetinden yoksun kılma suçunun cezası, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır. Fiili işlediği sırada cebir, tehdit ya da hile kulanı ise iki yıldan yedi yıla kadar fail hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Şikâyete tabi suçlar kategorisinde değildir, bu nedenle savcılık tarafından resen soruşturulacaktır. Şikayete tabi suç olmadığından herhangi bir şikayet süresi de bulunmamaktadır.
Eğitim ve Öğretim Hakkının Engellenmesi Suçu ve Cezası
Özel veya devlet kurumu fark etmeksizin eğitim ve öğretime bağlı olan kamu hizmeti faaliyetinin engellenmesi suçudur. Eğitim ve öğretim suçunda, eğitim ve öğretime bağlı olarak kamu hizmeti verilmesi, kuruluş adına iznin var olması gerekmektedir. Eğitim faaliyetinin yürütüldüğü yere yapılan saldırı, kişinin eğitim hakkının engellenmesi, öğrencilerin birlikte kaldığı yerlere yönelik olarak yapılan saldırı ile eğitim hakkının engellenmesi ile suç işlenmiş olacaktır. Eğitim ve öğretim hakkının engellenmesi suçunun cezası 2 yıldan 5 yıla kadar hapis cezasıdır. Şikayete tabi bir suç değildir, savcılık tarafından resen soruşturma başlatılır.
Kamu Hizmetlerinden Yararlanma Hakkının Engellenmesi Suçu ve Cezası
Kamu hizmeti, devlet ya da diğer kamu tüzel kişileri tarafından kamunun genel ve ortak gereksinimi karşılamak amacıyla yapılan hizmettir. Kamu hizmeti, toplumdaki bireylerin yararlanması adına eşit olarak yararlanma hakkı verilmiştir. Kamu hizmetinden yararlanmanın engellenmesi halinde ise yaptırım öngörülmüştür. Örneğin; toplumda sağlık, ulaşım gibi kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi halinde kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu işlenmiş olacaktır. Kamu hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçunun cezası iki yıldan beş yıla kadar hapis cezasıdır.
Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu ve Cezası
Bir kimsenin siyasi partiye üye olması veya ayrılmasının cebir ve tehdit kullanılarak engellenmesi, siyasi faaliyette bulunması veya bulunmama hakkının engellenmesi, siyasi partinin faaliyetlerinin engellenmesi halinde siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu işlenmiş olacaktır. Suçun basit halinin işlenmesi halinde, 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası, nitelikli halinin işlenmesi halinde ise iki yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu, şikâyete tabi suçlar arasında yer almamaktadır.
İnanç, Düşünce ve Kanaat Hürriyetinin Kullanılmasının Engellenmesi Suçu ve Cezası
Kişinin din, sosyal, siyasi, felsefi yönde inancını yerine getirme, düşüncelerini ve kanaatini dile getirme yönünde özgürlüğü bulunmaktadır. İnanç, düşünce ve kanaat hürriyetinin kullanılmasının engellenmesi halinde, kişi bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Din inancın gereğinin yerine getirilmesinin veya dini ibadet veya ayinlerinin bireysel ya da toplu yapılmasının, cebir ve tehdit kullanarak engellenmesi halinde de bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasına hükmedilecektir. Şikâyete tabi suçlar arasında yer almamaktadır. Bu nedenle savcılık soruşturmayı doğrudan başlatacaktır, kişinin şikayetçi olmaması ya da şikayetini geri alması yargılama aşamasına bir etkisi olmayacaktır.
Konut Dokunulmazlığının İhlali Suçu ve Cezası
Bir kimsenin konutuna izinsiz girilmesi ya da izinle girilmesinden sonra konut sahibinin konuttan çıkmasını istemesine rağmen kişinin konuttan ayrılmaması halinde konut dokunulmazlığının ihlali suçu işlenmiş olacaktır. Konut dokunulmazlığını ihlal, yalnızca konut adına değil, aynı zamanda konut eklentisi olan balkon ve bahçe gibi eklentiyi ve iş yerini de kapsamaktadır. Konut dokunulmazlığının ihlali suçu, seçimlik hareketli bir suç olup konuta izinsiz girmek ya da izinle girilmiş olsa da çıkmamak halinde de işlenmiş olacaktır. Konut dokunulmazlığının ihlalinde, fail, altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Silah ya da cebir, tehditle ya da gece vakti işlenmesi halinde ise 1 yıldan 3 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Şikâyete tabi suçlar arasındadır, kişinin şikayetçi olmaması halinde kamu davası açılmayacaktır.
İş ve Çalışma Hürriyetinin İhlali Suçu ve Cezası
Kişinin gelir elde etmek amacıyla çalışmasının ihlal edilmesi halinde iş ve çalışma hürriyetinin ihlali suçu işlenmiş olacaktır. Çalışma özgürlüğü, Anayasada da hüküm altına alınmış olup ihlali halinde ihlal eden kişi, yaptırım ile karşılaşacaktır. İş ve çalışma hürriyetinin ihlal edilmesinde, fail altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Şikâyete tabi bir suç olup şikâyet edilmemesi halinde savcılık tarafından resen soruşturulmaz.
Sendikal Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu ve Cezası
Bir kimsenin sendikaya girmesi, girmemesi, sendikal faaliyete katılma yönündeki iradesinin engellenmesi halinde sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçu işlenmiş olacaktır. Örneğin; bir çalışanın sendikaya girmesinden rahatsız olan iş veren, girmiş olduğu sendikadan çıkmasını isteyerek çalışanının hür iradesini yönlendirerek suç işlemiş olacaktır. Sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi suçunda, fail altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Şikâyete tabi suç değildir, savcılık tarafından resen soruşturulacaktır.
Haksız Arama Suçu ve Cezası
Bir kimsenin üzerini ya da eşyasının hukuka aykırı bir şekilde kamu görevlisi tarafından aranması ile haksız arama suçu işlenmiş olacaktır. Haksız arama suçu, ancak kamu görevlisi tarafından işlenebilmektedir, bu yönüyle özgü bir suçtur. Haksız arama suçunun işlenmesi halinde, fail hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilecektir. Haksız arama suçu, şikâyete tabi suçlar arasında yer almamaktadır.
Dilekçe Hakkının Kullanılmasının Engellenmesi Suçu ve Cezası
Kişilerin kamu makamlarına yönelik olarak taleplerini, isteklerini dilekçe ile iletme hakkı bulunmaktadır. Dilekçe hakkı, hak arama özgürlüğü adına kullanılan bir araçtır. Kişilerin belli bir hakkı kullanmak amacıyla başvurduğu dilekçenin hukuki bir neden olmaksızın kabul edilmemesi halinde dilekçe hakkının kullanılmasının engellenmesi suçu işlenmiş olacaktır. Dilekçe hakkının kullanılmasının engellenmesi suçu işleyen fail hakkında, altı aya kadar hapis cezasına hükmedilecektir.
Nefret ve Ayrımcılık Suçu ve Cezası
İnsanlara karşı önyargılı davranarak farklı davranılması ile ayrımcılık yapılabilmektedir. Nefret duyarak ayrımcılık yapılması kanunda suç olarak belirtilmiştir. Nefret ve ayrımcılık suçu, kişiye karşı ayrım yaparak taşınır ve taşınmaz malın satılmasının, devrinin veya kiraya verilmesinin engellenmesi, ayrım yapılarak hizmetin icrasının veya bu hizmetten yararlanılmasının engellenmesi, bir kişinin işe alınması veya alınmaması, olağan ekonomik etkinlikte bulunmasının engellenmesi halinde işlenmektedir. Nefret ve ayrımcılık suçu, görüldüğü üzere seçimlik hareketli bir suç olup belirtilen hareketlerden birinin yapılması halinde işlenmiş olacaktır. Nefret ve ayrımcılık suçu işleyen kişi adına verilecek ceza bir yıldan üç yıla kadar hapis cezasıdır. Şikâyete tabi bir suç olmayıp savcılık tarafından resen soruşturulur.
Kişilerin Huzur ve Sükununu Bozma Suçu ve Cezası
Kişinin birisini sürekli rahatsız etmesi, huzuruna ve yaşantısına sürekli müdahalede bulunması halinde huzur ve sükunu bozma suçu işlemiş olacaktır. Örneğin; eski sevgilinin sürekli olarak evinin önünde beklemesi, sürekli olarak mesajlar göndermesi ya da araması halinde huzur ve sükunu bozma suçu işlenmiş olacaktır. Birden fazla olarak rahatsız etme ya da müdahalede bulunma yeterlidir. Ancak önemli olan ısrar ögesidir, birden fazla olup herhangi bir sayı sınırı konulmamıştır. Kişiye ısrarlı telefon etmesi, ısrarla gürültü yapması, hukuka aykırı bir davranışta bulunması huzur ve sükunu bozma suçunun seçimlik hareketleridir. Hareketlerden birisinin yapılması halinde, suç işlenmiş olacaktır. Suçu işleyen kişi hakkında üç aydan bir yıla kadar hapis cezası verilecektir. Şikâyete tabi bir suç olup, şikâyetin geri çekilmesi halinde kamu davası düşecektir.
Haberleşmenin Engellenmesi Suçu ve Cezası
Kişilerin veya kamu kurumlarının kendi aralarındaki yapılan haberleşmenin engellenmesi halinde suç işlenmiş olacaktır. Örneğin; kişinin telefonunu elinden alarak annesini aramasını engellenmesi, kişinin evinin telefon kablolarını keserek birilerini aramasını önlemesi halinde haberleşmenin engellenmesi suçu işlenmiş olacaktır. Haberleşmenin engellenmesi suçunun basit halinin cezası, altı aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır. Ancak kamu kurumları arasındaki haberleşmeyi ve basın ve yayın organının yayınının hukuka aykırı olarak hukuka aykırı olarak engelleyen kişi, bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacaktır. Haberleşmenin engellenmesi suçu, şikâyete tabi suç değildir. Savcılık tarafından soruşturma resen başlatılacaktır.
