Ekonomik, sanayi ve ticarete ilişkin suçlar, Türk Ceza Kanunu’nun Topluma Karşı Suçlar kısmında dokuzuncu bölümde yer almaktadır. Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesi ile 242. maddesi arasında düzenlenmiştir.
Ekonomik, sanayi ve ticarete ilişkin suçlar ile toplum refahı, ekonomik durum ve ekonomik güven güvence altına almak istenmiştir. Ülkenin ekonomisine, sanayisine ve ticaret bağına getirilecek olan herhangi bir zarara karşılık önlem amacıyla suçlar düzenlenmiş ve yaptırımlar ile önlenmek istenmiştir. Sonuç olarak devlet, kendi ekonomik işleyişini, alım, satım gibi durumları sağlayabilmek adına kanunda belli başlı yaptırımlar sağlamıştır. Böylelikle toplumun kamuya olan güvenin sarsılması önlenmeye çalışılmıştır. Ekonomik, sanayi ve ticarete ilişkin suçlar;
İhaleye Fesat Karıştırma Suçu
Kamu kurum veya kuruluşlarının kendi adına mal veya hizmet alımı, satımı, kiralamaya ilişkin ihaleye fesat karıştıran adına kanunda suç tanımı yapılmıştır. Türk Ceza Kanunu’nun 235. maddesinde düzenlenmiştir. Görüldüğü üzere devlet lehine alım, satım ve kiralamaya fesat karıştırmak, hile karıştırmak suç olarak düzenlenmiştir. Suç adına korunmak istenen hukuki değer, kamu kurum veya kuruş adına dürüstlük ilkesine uygun davranılması, ekonomik dengenin bozulmamasını sağlamaktır.
İhaleye fesat karıştırma suçunun cezası, beş yıldan on iki yıla kadar hapis cezasıdır. Suçun ağırlaştırıcı hükmü de düzenlenmiş olup suçun işlenilmesinin sonucunda, kurum veya kuruluş açısından bir zarar gelmiş ise ceza yarı oranında artırılacaktır.
Edimin İfasına Fesat Karıştırma Suçu
Edimin ifası, ihale sürecinin sona erilmesinden sonraki başlayan dönemdir. İhalenin devamındaki edimin ifa edilmesi sürecini kapsayan suçtur. Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, seçimlik hareketli suçtur ve kanunda belirtilen hareketlerden birisi ile suç işlenmiş olacaktır.
Edimin ifasına fesat karıştırma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 236. maddesinde düzenlenmiştir.
İhale kararında veya sözleşmede evsafı belirtilen maldan başka bir malın ya da eksik malın teslimi veya kabulü, belirtilen sürede ifa edilmemesine rağmen edilmiş gibi kabul edilmesi, yapım ihalelerinde eserin veya kullanılan malzemenin şartname veya sözleşmesinde belirlenen şartlara, miktar veya niteliklere uygun olmamasına rağmen kabul edilmesi, hizmet niteliğindeki edimin, şartlara göre verilmemesine veya eksik verilmesine rağmen verilmiş gibi kabul edilmesi seçimlik hareketli eylemdir.
Edimin ifasına fesat karıştırma suçunun yaptırımı üç yıldan yedi yıla kadar hapis cezasıdır. Edimin ifasına fesat karıştırma suçu nedeniyle menfaat temin eden kişiler, ayrıca bu nedenle ilgili cezalandırılır.
Fiyatları Etkileme Suçu
Yalan haber ya da olay yayarak işçi ücretlerinin veya besin, malların değerlerinin artı eksilmesi durumuna neden olan kişinin hileli yollara başvurması halinde fiyatları etkileme suçu işlemiş olacaktır.
Fiyatları etkileme suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 237. maddesinde düzenlenmiştir. İşçi ücreti, besin veya malın fiyatında hileli yol ile havadis, haber çıkaran kişi fiyatların azalması ya da artırılmasına neden olduğu vakit fiyatları etkileme suçu işlemiş olacaktır. Suçun yaptırımı, üç aydan iki yıla kadar hapis cezası ve 5 günden 730 güne kadar adli para cezasıdır. Suçu işleyen kimse, ruhsatlı simsar ya da borsa tellalı ise ceza artırıma gidecek ve sekizde bir oranında artırılacaktır.
Kamuya Gerekli Şeylerin Yokluğuna Neden Olma Suçu
Kişinin taahhüt etmiş olduğu işi yerine getirmeyerek kamu kurum ve kuruluşları, kamu hizmeti ya da genel bir felaketin önlenmesi adına zorunlu eşya veya besinlerin ortadan kalkması, önemli ölçüde azalmasına neden olunması halinde kamuya gerekli olan şeylerin yokluğuna neden olma suçu işlenmiş olacaktır. Ancak kast ile işlenebilen bir suçtur, kişi, bilerek ve isteyerek taahhüdünü yerine getirmeyerek kamu adına zorunlu eşya ya da besinin azalmasına veya ortadan kalkmasına neden olmalıdır. Kamuya gerekli şeylerin yokluğuna neden olma suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 238. maddesinde düzenlenmiştir. Suçun yaptırımı bir yıldan üç yıla kadar hapis ve bin güne kadar adli para cezasıdır. Suçun yaptırımı olarak hem hapis hem de adli para cezası öngörülmüş olduğundan hapis cezası adli para cezasına çevrilmeyecektir.
Ticari Sır, Bankacılık Sırrı veya Müşterilerin Sırrı Niteliğindeki Bilgi veya Belgelerin Açıklanması Suçu
Ticari, bankacılık ya da müşterilerin sırrı niteliğinde olan bilgi ya da belgeleri yetkisi olmayan kişilere verilmesi, ifşa edilmesi halinde suç işlemiş olacaktır. Türk Ceza Kanunu’nun 239. maddesinde düzenlenmiş olup suçun yaptırımı olarak bir yıldan üç yıla kadar hapis cezası ve beş bin güne kadar adli para cezasıdır. Ticari sır, bankacılık sırrı veya müşterilerin sırrı niteliğindeki bilgi veya belgelerin açıklanması suçunun yaptırımı hem hapis cezası hem de adli para cezası olarak öngörülmüş olduğundan verilecek hapis cezası adli para cezasına çevrilmeyecektir.
Suçu meslek veya sanatı gereği vakıf olduğu sır niteliğindeki bilgileri bilen kişinin işleyebileceği gibi bu bilgi ve belgeleri hukuka aykırı olarak elde eden kişiler de cezalandırılacak, aynı cezaya tabi olacaktır.
Mal veya Hizmet Satımından Kaçınma Suçu
Mal veya hizmet satmaktan kaçınarak kamu için acil bir ihtiyaca neden olunması halinde mal veya hizmet satımından kaçınma suçu işlenmiş olacaktır. Mal veya hizmet satımından kaçınma suçu, Türk Ceza Kanunu 240. maddesinde düzenlenmiştir. Suçun yaptırımı olarak altı aydan iki yıla kadar hapis cezası öngörülmüştür.
Mal veya hizmet satımından kaçınma, suçun oluşması için başlı başına bir hareket değildir. Suçun oluşması için satımından kaçınılan mal veya hizmetin acil bir ihtiyaca neden olması gerekmektedir. Acil bir ihtiyaca neden olunması durumunun tüm ülke için geçerli olması gerekmeyip yalnızca bir bölge ya da yörede de olması halinde suç işlenmiş olacaktır.
Tefecilik Suçu
Kişiye verilen ödünç para ile kazanç elde etmek isteyen kişi tefecilik suçu işlemiş olacaktır. Tefecilik suçu, Türk Ceza Kanunu’nun 241. maddesinde düzenlenmiş olup suçun yaptırımı olarak iki yıldan beş yıla kadar hapis ve beş bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılacaktır. Suçun yaptırımı olarak hem hapis hem de adli para cezası olarak öngörüldüğünden hapis cezası, adli para cezasına çevrilmeyecektir.
Tefecilik suçu, paranın başkasına kazanç elde etmek amacıyla verilmesiyle tamamlanacaktır. Şikayete tabi bir suç değildir, şikayetçi olmadığının bildirilmesi ya da şikayetini geri alması halinde yargılama aşamasına bir etkisi olmayacaktır. Şikayete tabi olmadığından savcılık tarafından resen soruşturulacaktır. Tefecilik suçu, uygulamada ödünç para verme yoluyla işlenmesinin yanında senet veya çek kırdırma veya pos cihazı tefeciliğiyle işlenebilmektedir. Kredi kartından para çekerek, çekilen miktardan daha az ödeme yapılması ya da çek veya senedin tarihinden önce kırdırılarak miktarından daha düşük ödeme yapılması halinde tefecilik suçu işlenmiş olacaktır.
